Ogólne zasady odpowiedzialności
Potocznie uważa się, że za ewentualny wypadek ucznia „odpowiada szkoła”. Oczywiście za bezpieczeństwo uczniów w sensie organizacyjnym odpowiedzialność ponosi dyrektor szkoły, co wprost wynika z § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach1, dalej zwanego „rozporządzeniem”. Odmiennie wygląda sytuacja z odpowiedzialnością w rozumieniu cywilnoprawnym, czyli na kim będzie ciążył obowiązek wypłaty ewentualnego odszkodowania i zadośćuczynienia poszkodowanemu uczniowi, inaczej mówiąc, do kogo uczeń (a w zasadzie rodzice ucznia niepełnoletniego) kieruje roszczenie o zapłatę odszkodowania. Szkoła publiczna działa w formie organizacyjnej jako jednostka podmiotu, który ją utworzył. Krótko mówiąc, szkoła nie ma możliwości samodzielnego działania w obrocie cywilnoprawnym, nie może we własnym imieniu zaciągać zobowiązań czy nabywać praw. Jeżeli dojdzie do postępowania sądowego na skutek pozwu skierowanego przez poszkodowanego ucznia, szkoła nie może występować w roli pozwanego właśnie ze względu na brak zdolności prawnej, co przekłada się na brak tzw. zdolności sądowej, czyli możliwości bycia stroną postępowania sądowego (wyjątek dotyczy wyłącznie spraw z zakresu pracy).
Podstawą odpowiedzialności za szkody, jakich doznał uczeń, przebywając w szkole, jest art. 417 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa”, przy czym pojęcie „władzy” należy rozumieć szeroko, jako m.in. wykonywanie zadań publicznych. Uczęszczanie do szkoły oznacza poddanie się regułom i zasadom, które składają się na funkcjonowanie danej osoby w systemie oświaty, jak i w konkretnej jednostce. W tym rozumieniu organ prowadzący szkołę sprawuje władzę publiczną nad uczęszczającymi do niej osobami. Prowadzenie szkół jest zatem zadaniem publicznym, w przypadku jednostek samorządu terytorialnego – ich zadaniem własnym z zakresu edukacji. Nadto już z art. 1 ustawy Prawo oświatowe wynika, że zadania z zakresu oświaty są zadaniami publicznymi, wypełnianymi przez jednostki systemu oświaty (w tym niepubliczne). Z kolei zgodnie z art. 10 ust. 1 Prawo oświatowe to organ prow...