Osoby prowadzące takie jednostki, jak szkoły i przedszkola, na prowadzone przez siebie placówki oświatowe otrzymują dotację z budżetu odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego. Jest to świadczenie przysługujące z mocy prawa, wynikające z treści ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych. Otrzymywana dotacja może być przeznaczona na dofinansowanie realizacji zadań placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. W tym kontekście dość często pojawia się pytanie, czy możliwe jest finansowanie dotacją oświatową kosztów transportu dzieci do prowadzonej niepublicznej placówki oświatowej.
Co mówią przepisy?
Zgodnie z przepisem art. 35 ust. 1 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, „dotacje, o których mowa w art. 15–21, 25, 26, 28–31a i 32, są przeznaczone na dofinansowanie realizacji zadań placówek wychowania przedszkolnego, szkół lub placówek w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym kształcenia specjalnego i profilaktyki społecznej. Dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na: pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki (pkt 1)”. Dalej wskazane są poszczególne rodzaje wydatków, nie stanowiących bynajmniej katalogu zamkniętego. Ustęp 2 wyraźnie wskazuje, że przez wydatki bieżące, o których mowa w ust. 1 pkt 1, należy rozumieć wydatki bieżące, o których mowa w art. 236 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Ustępy 4 i 5 regulują wykorzystanie dotacji na uczniów posiadających orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
Norma prawa materialnego wyraźnie wskazuje, że z dotacji mogą być pokrywane wszystkie wydatki bieżące placówki, które są nimi w rozumieniu art. 236 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z tym przepisem przez wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się wydatki budżetowe niebędące wydatkami majątkowymi.
Zgodnie z art. 35 ust. 4 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych dotacja może być wykorzystana na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego oraz na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
Dowożenie uczniów lub wychowanków do placówki jest wydatkiem związanym z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia, w tym również kształcenia specjalnego lub organizacją zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
POLECAMY
Istotne znaczenie dla określenia rodzaju i katalogu wydatków bieżących ma rozporządzenie MF z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, określające szczegółową klasyfikację dochodów i wydatków publicznych. W ramach działu 801 – Oświata i wychowanie – rozporządzenie określa poszczególne rozdziały klasyfikacji budżetowej, będące swego rodzaju przykładem wydatków bieżących ponoszonych na utrzymanie placówek oświatowych. Zgodnie z rozdziałem 80 113 do wydatków bieżących zalicza się dowożenie uczniów do szkół.
Treść art. 35 ust. 1 i 4 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych wyraźnie wskazuje, że oprócz wydatków wynikających z indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego placówka może finansować też inne, niezwiązane bezpośrednio z kształceniem specjalnym, wydatki bieżące. Przede wszystkim należy mieć na uwadze, że dotacja pokrywa wydatki na realizację zadań wynikających z zaleceń zawartych w orzeczeniach o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczeniach o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, indywidualnych programach zajęć, oraz indywidualnych programach edukacyjno-terapeutycznych oraz zapewnienie warunków ich realizacji.
Zgodnie z art. 127 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe kształceniem specjalnym obejmuje się dzieci i młodzież niepełnosprawne, niedostosowane społecznie i zagrożone niedostosowaniem społecznym, wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy. Kształcenie to może być prowadzone w formie nauki odpowiednio w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i szkołach lub oddziałach integracyjnych, przedszkolach i szkołach lub oddziałach specjalnych, innych formach wychowania przedszkolnego i ośrodkach, o których mowa w art. 2 pkt 7. Ustęp 7 wskazuje, że gmina może zorganizować bezpłatne dowożenie dziecka objętego wczesnym wspomaganiem rozwoju i jego opiekuna z miejsca zamieszkania dziecka do szkoły lub placówki, w której to wspomaganie jest prowadzone, a w razie potrzeby także bezpłatną opiekę nad dzieckiem w czasie dowożenia.
Zgodnie z art. 39 ust. 4 ustawy Prawo oświatowe obowiązkiem gminy jest:
- zapewnienie uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 127, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym – także do najbliższej szkoły ponadpodstawowej, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 21. rok życia;
- zapewnienie dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 36 ust. 17, a także dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna, bezpłatnego transportu i opieki
w czasie przewozu do ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą:
- 24. rok życia – w przypadku uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna,
- 25. rok życia – w przypadku uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
Ważne!
Stosownie do art. 39 ust. 4a ustawy Prawo oświatowe gmina może zorganizować dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 127, bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu do szkoły ponadpodstawowej oraz ośrodka, o którym mowa w art. 2 pkt 7, również w przypadkach, w których nie ma takiego obowiązku.
Przepis art. 39a ustawy Prawo oświatowe stanowi, że obowiązki, o których mowa w art. 32 ust. 6 i art. 39 ust. 4, gmina spełnia poprzez zorganizowanie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dzieci, młodzieży i uczniów we własnym zakresie albo poprzez zwrot rodzicom kosztów przewozu dzieci, młodzieży i uczniów oraz rodziców.
Nie ulega wątpliwości, że dotacja otrzymywana przez osoby prowadzące jednostki oświatowe może być wykorzystana na pokrycie wydatków bieżących lub zakup wymienionych w art. 35 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, natomiast w przypadku dotacji udzielanej na dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego również na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego lub organizacją zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. Ponadto wydatkiem związanym z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego lub organizacją zajęć rewalidacyjno-wychowawczych jest dowożenie uczniów lub wychowanków do placówki.
W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że dowożenie uczniów lub wychowanków do placówki jest wydatkiem związanym z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia, w tym również kształcenia specjalnego lub organizacją zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
Ważne!
Nieodpłatne dowożenie dzieci do niepublicznej placówki oświatowej jest wydatkiem bieżącym, który jest pokrywany w związku z realizacją zadań placówki oświatowej. Przedmiotowy wydatek umożliwia bowiem bezpieczny dojazd wychowanków do placówki oraz w drodze powrotnej, a zatem mieści się w kategorii zadań określonych w art. 35 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Jest to też bez wątpienia wydatek bieżący.
Co istotne, w odpowiedzi z dnia 30 marca 2012 r. Minister Edukacji Narodowej (zapytanie nr 644) wskazał, że: „przepisy powszechnie obowiązujące nie określają zamkniętego katalogu zadań szkoły (placówki) w zakresie kształcenia, wychowania czy opieki, określając jedynie podstawowe zadania, które szkoła (placówka) musi realizować – zadania szkoły publicznej określone zostały w art. 7 ust. 1 pkt. 4, a przedszkola publicznego w art. 6 ust. 1 pkt. 1 ustawy o systemie oświaty. Szkoły i placówki mogą też organizować różnego rodzaju zajęcia edukacyjne i opiekuńcze dodatkowe (…).
Jeśli na przykład szkoła lub placówka zostanie tak zorganizowana, że przyjmie na siebie obowiązek zapewnienia dowożenia uczniów z określonych miejsc na zajęcia edukacyjne i zapewnienia im również w tym czasie opieki, to wydaje się możliwe finansowanie tego wydatku w ramach zadań szkoły w zakresie kształcenia i opieki. (…) przepisy te nie powinny być interpretowane w taki sposób, aby uniemożliwiały
ww. szkołom i placówkom rozszerzanie swoich zadań w zakresie kształcenia i opieki, a tym samym swojej oferty edukacyjnej, która mogłaby być sfinansowana z dotacji”.
Także w piśmie z dnia 24 października 2012 r. Regionalna Izba Obrachunkowa w Opolu wskazała, że „wydatki na dowóz dzieci do szkoły mieszczą się w kategorii wydatków bieżących”.
Podsumowanie
Przywołane powyżej przepisy ustawy Prawo oświatowe wskazują na obowiązki i uprawnienia jednostek samorządu terytorialnego związane z organizacją dowozów dla uczniów i wychowanków. Skoro takie wydatki zostały ustawowo przewidziane po stronie jednostek samorządu terytorialnego, to w tożsamy sposób należy oceniać możliwość organizacji dowozów przez osoby prowadzące niepubliczne placówki oświatowe i ich finansowania z otrzymywanej dotacji. Biorąc bowiem pod uwagę fakt, że jednostki samorządu terytorialnego w ramach wydatków bieżących ponoszą koszty organizacji dowozów i transportu uczniów oraz wychowanków, analogiczne wydatki mogą być ponoszone także przez niepubliczne placówki systemu oświaty, a w tym zakresie będą miały charakter wydatków bieżących w rozumieniu art. 236 ustawy o finansach publicznych, a zatem i w mojej ocenie kwalifikowanych do rozliczenia dotacją oświatową.
§ PODSTAWA PRAWNA
- Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 2029 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 305)
- Rozporządzenie MF z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1053 z późn. zm.)
