Procedura likwidacji placówki niepublicznej

Dobrowolna likwidacja placówki niepublicznej 

Tryb ten reguluje art. 172 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (dalej: u.p.o.). Osoba prowadząca przedszkole, szkołę lub placówkę może ją zlikwidować z końcem roku szkolnego. W tym przypadku osoba prowadząca szkołę lub placówkę jest obowiązana co najmniej na sześć miesięcy przed terminem likwidacji zawiadomić o zamiarze i przyczynach likwidacji: rodziców uczniów, organ prowadzący ewidencję, do której jest wpisana likwidowana niepubliczna jednostka oświatowa, oraz gminę, na której terenie są położone przedszkole, szkoła lub placówka. Dokumentację przebiegu nauczania zlikwidowanej placówki przekazuje się organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny, w terminie jednego miesiąca od dnia zakończenia likwidacji. Po zakończeniu likwidacji wpis do ewidencji zostaje wykreślony.

Z tych syntetycznie sformułowanych regulacji wynika szereg powinności organu prowadzącego. Przede wszystkim, zamierzając zakończyć działalność jednostki oświatowej, nie ma możliwości wyboru terminu, w jakim to nastąpi. Niepubliczne przedszkole, szkoła lub placówka muszą działać do 31 sierpnia i organ prowadzący nie może zdecydować o zamknięciu jednostki oświatowej w trakcie roku szkolnego (art. 94 u.p.o.).

Spełnienie wymogów dotyczących zawiadomień

W związku z powzięciem zamiaru likwidacji placówki konieczne jest – z uwagi na termin obowiązku informacyjnego – podjęcie obowiązkowych działań ze sporym wyprzedzeniem. Co najmniej sześć miesięcy przed terminem likwidacji do wszystkich osób oraz podmiotów wymienionych w art. 172 ust. 4 u.p.o. musi dojść oświadczenie organu prowadzącego o zamiarze zakończenia działalności danej placówki niepublicznej, ze wskazaniem precyzyjnej planowanej daty likwidacji (czyli 31 sierpnia konkretnego roku kalendarzowego) oraz przyczyny zakończenia działalności jednostki oświatowej. Informacja taka musi dotrzeć najpóźniej do końca lutego roku kalendarzowego poprzedzającego likwidację do rodziców wszystkich uczniów, do organu ewidencyjnego, a gdy nie jest nim gmina – dodatkowo również do gminy. W literaturze podkreśla się, że można przyjąć, iż dopełnienie obowiązku informacyjnego stanowi nadanie poleconej przesyłki w ostatnim dniu lutego, a ponadto że w przypadku przedszkoli oraz szkół ewidencjonowanych na szczeblu gminy powiadomienie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jako organu ewidencyjnego jest równoznaczne z wykonaniem obowiązku powiadomienia gminy i wówczas organ prowadzący nie musi (ale może) wysyłać drugiego, odrębnego powiadomienia (red. M. Pilich, Komentarz do ustawy – Prawo oświatowe, [w:] Prawo oświatowe oraz przepisy wprowadzające. Komentarz, WKP 2018).

Jeśli chodzi o zawiadamianie rodziców niepełnoletnich uczniów, każdy z rodziców uczniów powinien zostać imiennie poinformowany o zamiarze i terminie likwidacji placówki, co w sytuacji wybrania formy listownej wymaga wystosowania odrębnych pism. Dopuszczalna jest także inna forma zawiadomienia, np. organ prowadzący osobiście lub przez upoważnioną osobę (także np. dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki) może na zebraniu rodziców przekazać wymagane informacje, ale to także musi nastąpić najpóźniej w lutym i konieczne jest udokumentowanie, którym konkretnie rodzicom przekazano wymagane wiadomości, np. poprzez sporządzenie listy obecności. Osoby nieobecne na zebraniu należałoby odrębnie zawiadomić, np. na piśmie, listami poleconymi. Organ prowadzący musi być w stanie wykazać, że prawidłowo wywiązał się z obowiązków informacyjnych. Sugerowane jest przekazanie powyższych informacji obydwojgu rodzicom niepełnoletniego ucznia (red. M. Pilich, Komentarz do ustawy – Prawo oświatowe, [w:] Prawo oświatowe oraz przepisy wprowadzające. Komentarz, WKP 2018). W przypadku pełnoletnich uczniów, z racji niepozostawania pod władzą rodzicielską, informacja o likwidacji placówki powinna być adresowana bezpośrednio do nich. Zakres wymogów informacyjnych nie obejmuje zawiadamiania o zamiarze likwidacji kuratora oświaty ani wskazywania w pismach, gdzie uczniowie będą kontynuowali naukę.

Organ prowadzący ma obowiązek przekazania kuratorowi oświaty tylko dokumentacji dotyczącej przebiegu nauczania, wychowania lub opieki, co powinno nastąpić w ciągu miesiąca 
od dnia zakończenia likwidacji.

POLECAMY

Postępowanie z dokumentacją likwidowanej placówki

Organ prowadzący ma obowiązek przekazania kuratorowi oświaty tylko dokumentacji dotyczącej przebiegu nauczania, wychowania lub opieki, co powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia zakończenia likwidacji.

Przy tym zakończenie likwidacji należałoby traktować jako zakończenie wszelkiej, a nie tylko dydaktycznej (wychowawczej, opiekuńczej) działalności placówki, obejmującej zwolnienie pracowników, zakończenie współpracy z kontrahentami, spłatę wszelkich należności, zadysponowanie majątkiem, wydanie rodzicom lub uczniom odpisów arkuszy ocen lub innych druków szkolnych itp., co w praktyce może nastąpić później niż 31 sierpnia, a więc po terminie likwidacji działalności edukacyjnej.

Dla celów dowodowych przekazanie dokumentacji przebiegu nauczania kuratorowi oświaty powinno zostać potwierdzone protokolarnie, co wymaga wcześniejszych uzgodnień z tym organem, w jaki sposób i kiedy dokładnie należy dostarczyć dokumentację przebiegu nauczania do kuratorium. Warto zapoznać się z informacjami na stronie internetowej kuratorium, dowiedzieć się, czy wymagane jest złożenie pisemnego wniosku oraz czy konieczne jest opracowanie własnych wzorów dokumentacji, czy też dysponuje nimi organ nadzoru pedagogicznego. Termin przekazania dokumentacji ma ponadto charakter instrukcyjny, a za jego przekroczenie ustawodawca nie przewiduje żadnej sankcji. Ponieważ dokumentacja likwidowanej placówki obejmuje również inną dokumentację niż dotycząca przebiegu nauczania, np. dotyczącą organizacji jednostki oświatowej, działalności jej organów, w sprawach kadrowych itp. organ prowadzący niepubliczną szkołę musi zdecydować, jaką jej część należy dalej przechowywać, a które dokumenty są zbędne i można je w związku z tym zniszczyć.

Wykreślenie jednostki oświatowej z ewidencji

Z art. 172 ust. 5 u.p.o. wynika, że po zakończeniu dobrowolnej likwidacji niepublicznego przedszkola, szkoły lub placówki wpis do ewidencji zostaje wykreślony. Sugeruje to wszczęcie postępowania w tym przedmiocie przez organ ewidencyjny z urzędu, ponieważ na organ prowadzący nie został nałożony obowiązek złożenia wniosku o wykreślenie. Natomiast na zasadzie dobrowolności jego wniesienie jest dopuszczalne, skoro do tego organu była kierowana jedynie informacja o zamiarze likwidacji, która nie musi nastąpić. W związku z tym organ prowadzący może złożyć wniosek o wykreślenie niepublicznej jednostki oświatowej z ewidencji z powodu jej likwidacji. Zarówno w postępowaniu zainicjowanym przez organ ewidencyjny, jak i osobę prowadzącą powinna być badana przesłanka prawidłowego zawiadomienia rodziców i ewentualnie dodatkowo gminy, w przypadku placówki wpisanej do ewidencji prowadzonej przez inną jednostkę samorządu terytorialnego, a więc w dobrowolnie składanym wniosku o wykreślenie warto złożyć oświadczenie o wywiązaniu się z powinności wynikających z art. 172 ust. 4 u.p.o. Samo wykreślenie z ewidencji powinno nastąpić w drodze decyzji administracyjnej, zgodnie ze stosowanym w drodze analogii przepisem art. 169 ust. 2 u.p.o.

Przymusowa likwidacja placówki oświatowej

W art. 169 ust. 1 u.p.o. są wymienione przypadki, w których działalność niepublicznego przedszkola, szkoły lub placówki może zostać zakończona zarówno w trakcie, jak i z końcem roku szkolnego na podstawie decyzji administracyjnej organu ewidencyjnego, wydanej przez ten organ z urzędu, a mianowicie w sytuacji:

• niepodjęcia działalności przez przedszkole, szkołę lub placówkę w terminie wskazanym w zgłoszeniu do ewidencji;
• prawomocnego orzeczenia sądu zakazującego osobie 
• fizycznej, prowadzącej szkołę lub placówkę, prowadzenia działalności oświatowej;
• stwierdzenia, w trybie nadzoru pedagogicznego, że działalność przedszkola, szkoły lub placówki lub organu prowadzącego tę jednostkę oświatową jest niezgodna z przepisami oświatowymi lub ze statutem, jeżeli przedszkole, szkoła, placówka lub osoba prowadząca w wyznaczonym terminie nie zastosowała się do polecenia organu sprawującego nadzór pedagogiczny w sprawie usunięcia uchybień;
• dokonania wpisu z naruszeniem prawa;
• zaprzestania działalności przez szkołę lub placówkę przez okres dłuższy niż trzy miesiące.

Ten ostatni powód wykreślenia niepublicznej placówki może zostać wykorzystany przez organ prowadzący w sytuacji, gdy nie wywiązał się z wymogów likwidacyjnych uregulowanych w art. 172 ust. 4 u.p.o. Dotyczy on sytuacji, gdy jednostka oświatowa prowadziła działalność edukacyjną, ale faktycznie zaprzestała realizacji wszelkiej działalności statutowej, np. w związku z zaniechaniem naboru, odejściem dotychczasowych najstarszych roczników klas, rozwiązaniem umów o edukację i wypisaniem wszystkich uczniów lub słuchaczy zarówno w trakcie, jak i z końcem roku szkolnego. Osoba prowadząca nie musi w takiej sytuacji podejmować decyzji o likwidacji, informować o zamiarze likwidacji z wyprzedzeniem rodziców niepełnoletnich uczniów albo pełnoletnich uczniów lub słuchaczy. Przy tym okres trzech miesięcy ma charakter ciągły i dopiero po jego przekroczeniu zachodzi podstawa do wykreślenia placówki z ewidencji. W takiej sytuacji organ ewidencyjny powinien wszcząć postępowanie z urzędu, w tym wiadomość o faktycznym okresie trwania zaprzestania działalności niepublicznej placówki może pochodzić od organu prowadzącego, np. z dobrowolnie złożonej informacji. Postępowanie powinno zakończyć się decyzją administracyjną o wykreśleniu placówki z ewidencji, od której organ prowadzący może odwołać się do kuratora oświaty (art. 51 ust. 1 pkt 4a u.p.o.). Decyzja ta powinna wskazywać termin likwidacji przedszkola, szkoły lub placówki.

W orzecznictwie podkreśla się, że termin wykreślenia jednostki oświatowej z ewidencji powinien być realny, a więc musi uwzględniać chociażby słuszny interes uczniów, co wymaga ustalenia, czy i jakie sprawy związane z dokumentacją zaprzestanej działalności dydaktycznej wymagają jeszcze załatwienia przez organy szkoły (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 9 grudnia 2010 r., sygn. akt III SA/Łd 274/10). Pomimo że art. 169 u.p.o. nie reguluje zasad postępowania z dokumentacją przymusowo zlikwidowanej niepublicznej jednostki oświatowej, w tym zakresie w drodze analogii należałoby się kierować omówionymi zasadami, uregulowanymi w art. 172 ust. 5 u.p.o.