Szkoły niepubliczne a szkoły samorządowe – podobieństwa i różnice

Nowe regulacje dotyczące uprawnień szkoły publicznej

Temat miesiąca
   Tematy poruszane w tym artykule  
  • Różnice między szkołami publicznymi a niepublicznymi według ustawy Prawo oświatowe.
  • Kto może zakładać i prowadzić szkoły publiczne oraz niepubliczne w Polsce.
  • Nowe wymagania dla szkół niepublicznych, które chcą uzyskać uprawnienia szkoły publicznej.
  • Kluczowe zmiany w ustawie dotyczące statutów szkół niepublicznych.
  • Przepisy przejściowe dla szkół niepublicznych działających przed wejściem w życie nowelizacji ustawy Prawo oświatowe.

W powszechnym odczuciu uczniów i rodziców, gdy mowa jest o rodzajach szkół pod względem ich „własności”, używa się często pojęć „szkoła prywatna” i „szkoła państwowa”. Żadne z nich nie jest jednak poprawne. Inni określają je (prawidłowo) jako niepubliczne i publiczne, ale i te pojęcia nie oddają w pełni różnic prawnych i faktycznych pomiędzy tymi szkołami. Jak wobec tego należy je klasyfikować? Tu rozwiązanie przynoszą przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe. 

Szkoły niepubliczne a szkoły samorządowe

W art. 8 ust. 1 ustawy Prawo oświatowe określa się, że szkoła (i placówka) może być szkołą publiczną albo niepubliczną. Dalej mówi, że może być ona zakładana i prowadzona przez jednostkę samorządu terytorialnego, inną osobę prawną albo osobę fizyczną i że jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić jedynie szkoły i placówki publiczne. Ta sama ustawa w art. 168 określa, że osoby prawne i osoby fizyczne mogą zakładać szkoły i placówki niepubliczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji.

Dopiero teraz, na podstawie powyższych przepisów, można prawidłowo sklasyfikować szkoły ze względu na ich osoby, czyli tzw. organy prowadzące. Zatem szkoły ogólnie dzielimy na publiczne i niepubliczne, a publiczne na te prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego oraz przez inne osoby – prawne i fizyczne. Z kolei szkoły niepubliczne są prowadzone przez osoby fizyczne oraz osoby prawne, ale inne niż jednostki samorządu terytorialnego (JST). 

Ten wstęp jest niezbędny do zdefiniowania rodzajów szkół w rozumieniu ich własności, determinowanej przez organy prowadzące. Aby jednak podział nie był zbyt prosty, ustawa dotychczas zawierała dalsze, dodatkowe zapisy w art. 14. Do września 2019 r. system oświaty przewidywał bowiem istnienie oprócz szkół publicznych również szkół niepublicznych z uprawnieniami szkół publicznych oraz szkół niepublicznych bez uprawnień szkół publicznych. Nowelizacja ustawy, obowiązująca od 1 września 2019 r., zlikwidowała jednak ten utrwalony podział, do którego zdążyliśmy się przyzwyczaić. 

Dotychczasowy art. 14 ust. 3 przewidywał, że szkoła niepubliczna może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej, jeśli spełni wymagane przez ustawę kryteria. Jednocześnie zaś art. 176 określał, że niepublicznej szkole podstawowej i niepublicznej szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej przysługują uprawnienia szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności. 

W związku z powyższym, niepubliczne szkoły podstawowe już od chwili powstania miały uprawnienia szkoły publicznej. Inne szkoły niepubliczne mogły natomiast ubiegać się o uzyskanie takich uprawnień. Takimi szkołami były wszystkie szkoły ponadpodstawowe, w tym także szkoły dla dorosłych. 

Szkoły publiczne nieprowadzone przez samorządy

Inne osoby prawne niż samorządy oraz osoby fizyczne mogą także zakładać szkoły będące szkołami publicznymi. Wymaga to uzyskania zezwolenia właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego, której zadaniem jest prowadzenie szkół lub placówek publicznych odpowiednio danego typu lub rodzaju, wydanego po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty. Zasady te uregulowane są w art. 88 ustawy Prawo oświatowe i w wydanym na podstawie delegacji ustawowej rozporządzeniu wykonawczym Ministra Edukacji Narodowej. Inną możliwością „nabycia” prowadzenia bezpośrednio szkoły publicznej jest jej przekazanie przez samorząd do prowadzenia osobie prawnej lub fizycznej, co ma miejsce w przypadku małych szkół, zagrożonych zlikwidowaniem. Szkoły takie po uzyskaniu zezwolenia lub objęciu przez nowy organ prowadzący zaliczane są do szkół publicznych, prowadzonych przez inne osoby niż JST.

Podstawowe kryteria odróżniające szkoły publiczne i szkoły niepubliczne

Jakie są wobec tego różnice pomiędzy szkołami publicznymi, dotychczasowymi szkołami mającymi uprawnienia szkoły publicznej lub bez takich uprawnień, i do czego takie uprawnienia są konieczne? I jak wygląda to obecnie, po zmianach w ustawie? 
Przede wszystkim w art. 14 ust. 1 zawarto podstawowe kryteria szkoły publicznej, która:

  1. zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania;
  2. przeprowadza rekrutację uczniów w oparciu o zasadę powszechnej dostępności;
  3. zatrudnia nauczycieli mających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 2;
  4. realizuje: programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia ogólnego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – również podstawę programową kształcenia w zawodach, ramowy plan nauczania; 
  5. realizuje zasady oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, o których mowa w rozdziałach 3a i 3b ustawy o systemie oświaty.

 

Najważniejsze z punktu widzenia uczniów jest jednak to, że szkoły publiczne umożliwiają uzyskanie świadectw, certyfikatów, zaświadczeń, aneksów lub dyplomów państwowych. Zatem wyłącznie szkoły publiczne i dotychczasowe szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych mogły wydawać świadectwa promocyjne lub świadectwa świadczące o ukończeniu danego typu szkoły, a w rezultacie jedynie uczniowie tych szkół mogli przystępować do egzaminów przeprowadzanych przez OKE. Tym samym osoba, która kształciła się w szkole niepublicznej niemającej uprawnień szkoły publicznej, nie miała możliwości otrzymania po zakończeniu kształcenia dokumentu poświadczającego uzyskanie określonego w przepisach poziomu wykształcenia. 

Ważne!

Ustawodawca postanowił więc dokonać istotnych zmian i w nowelizacji ustawy Prawo oświatowe, obowiązującej od 1 września 2019 r., wprowadzono rozwiązania, które powodują, że w systemie oświaty będą mogły funkcjonować wyłącznie szkoły publiczne oraz szkoły niepubliczne, które po spełnieniu wymagań określonych w ustawie będą mogły zostać wpisane do ewidencji szkół niepublicznych prowadzonej przez właściwą jednostkę samorządu terytorialnego, a tym samym uzyskiwać pełnię uprawnień jak szkoła publiczna. 

POLECAMY

 

Dotychczas bowiem szkoła niepubliczna, aby uzyskać uprawnienia szkoły publicznej, zgodnie z art. 14 ust. 3 musiała spełnić następujące wymagania:

  • realizować programy nauczania uwzględniające podstawy programowe kształcenia ogólnego jak określone dla szkół publicznych;
  • realizować zajęcia edukacyjne w cyklu nie krótszym oraz w wymiarze nie niższym niż łączny wymiar obowiązkowych zajęć edukacyjnych określony w ramowym planie nauczania szkoły publicznej danego typu;
  • stosować zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, o których mowa w odpowiednich przepisach ustawy o systemie oświaty, jak dla szkół publicznych;
  • prowadzić dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla szkół publicznych;
  • w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – kształcić w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego;
  • zatrudniać nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych, mających kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół publicznych. 

 

Dotychczas, aby uzyskać powyższe uprawnienia, osoba prowadząca składała wniosek do organu właściwej jednostki samorządu terytorialnego o ich nadanie, przedstawiając przy tym pozytywną opinię kuratora oświaty, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie w zawodach, dla których zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego ministrem właściwym jest minister właściwy do spraw zdrowia – także opinię tego ministra o spełnieniu wymagań określonych w art. 14 ust. 3. 

Znowelizowany art. 14 ust. 3 obecnie określa wymagania, jakie musi spełnić szkoła niepubliczna. Przestaje tym samym obowiązywać podział na szkoły niepubliczne mające uprawnienia publicznej oraz szkoły bez takich uprawnień. Teraz każda szkoła niepubliczna będzie miała takie uprawnienia, ale oznacza to także, że szkoła najpierw musi spełnić określone wymagania, aby w ogóle rozpocząć działalność poprzez wpisanie do ewidencji. Znika więc kategoria szkół bez uprawnień szkoły publicznej.

Teraz każda szkoła niepubliczna będzie miała takie uprawnienia, ale najpierw musi spełnić określone wymagania, aby w ogóle rozpocząć działalność poprzez wpisanie do ewidencji.

 

Należy wskazać, że w stosunku do dotychczasowych rozwiązań dodano, iż w celu uzyskania uprawnienia szkoły publicznej szkoła niepubliczna, oprócz dotychczasowych wymagań z art. 14 ust. 3, powinna dodatkowo stosować organizację roku szkolnego ustaloną dla szkół publicznych, a w zakresie zajęć realizować obowiązkowe zajęcia edukacyjne w okresie nie krótszym oraz w wymiarze nie niższym niż łączny wymiar poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych określony w ramowym planie nauczania szkoły publicznej danego typu.

Ważne!

Aby szkoła niepubliczna mogła zostać wpisana do ewidencji szkół niepublicznych, osoba zgłaszająca, czyli jej założyciel – organ prowadzący szkołę, winien przedstawić pozytywną opinię kuratora oświaty o spełnianiu wymagań zawartych w znowelizowanym art. 14 ust. 3 ustawy Prawo oświatowe. W przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe osoba zgłaszająca tę szkołę do ewidencji powinna przedstawić także opinię wojewódzkiej rady rynku pracy co do zgodności z potrzebami rynku pracy uruchamianego kształcenia w danym zawodzie w szkole, a także określić nazwy zawodów, w jakich będzie kształcić szkoła.

Zgłoszenie do ewidencji oprócz aktualnie wymaganych danych powinno również zawierać wskazanie adresu siedziby szkoły lub placówki oraz innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych.

Czym się różni szkoła prywatna od publicznej?

Powyższe przepisy art. 14 uwidaczniają podstawowe różnice między szkołami publicznymi i niepublicznymi. Wyrażają się one głównie w ich bezpłatności (publiczne) i możliwej odpłatności (niepubliczne) oraz zasadach rekrutacji. W szkołach niepublicznych to wyłącznie organ prowadzący albo sama szkoła (dyrektor) określają, w jaki sposób rekrutacja jest prowadzona. Nie muszą i zwykle nie uczestniczą w powszechnej rekrutacji prowadzonej przez samorządy, nie obowiązują ich także terminy i zasady, np. dotyczące punktów przyznawanych uczniom ubiegającym się o przyjęcie do szkół ponadpodstawowych. 

Co wobec tego dawały szkołom niepublicznym uprawnienia szkoły publicznej i jakie uprawnienia będą one mieć obecnie, po zmianie przepisów? Przede wszystkim to wyłącznie szkoły publiczne oraz mające uprawnienia publicznej, a obecnie szkoły niepubliczne powstające na podstawie nowych przepisów mogą wydawać swoim uczniom świadectwa i dyplomy państwowe. To niezmiernie ważne uprawnienie, gdyż tylko w takiej szkole absolwent może uzyskać świadectwo dojrzałości albo dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, będący świadectwem i dyplomem (dokumentem) państwowym. W szkołach bez takich uprawnień uczeń albo słuchacz dokumentu wagi świadectwa państwowego nie uzyskiwał. 

Natomiast realizacja obowiązku nauki przez uczniów, którzy nie ukończyli 18. roku życia, może być spełniona przez uczęszczanie zarówno do publicznej, jak i niepublicznej szkoły ponadpodstawowej, przy czym w tym drugim przypadku ustawa nie nakazuje (a raczej nie nakazywała), aby była to szkoła mająca uprawnienia szkoły publicznej. Oczywiście w szkole nieposiadającej tych uprawnień uczeń nie uzyskiwał świadectwa państwowego. Obecnie nie będzie to miało znaczenia, gdy zniknie kategoria szkół bez uprawnień szkoły publicznej, ponieważ „nowe” szkoły niepubliczne będą mieć te uprawnienia od początku. 

Jak widać, w istocie szkoła niepubliczna według nowego modelu, a poprzednio niepubliczna mająca uprawnienia publicznej nie różni się znacząco pod względem programowym od właściwej szkoły publicznej, a te różnice, które istnieją, dotyczą zasad rekrutacji i odpłatności. Co do realizacji programu nauczania obowiązuje ta sama podstawa programowa, jednak w przypadku szkoły niepublicznej większa jest swoboda w ustaleniu konkretnych zajęć i dodatkowych przedmiotów. Szkoły niepubliczne są z natury zdecentralizowanie, co odróżnia je od tych prowadzonych przez samorządy, które, szczególnie w większych jednostkach, takich jak duże miasta i powiaty, skupiają wiele szkół tego samego typu. Determinuje to znacznie większą autonomię szkolnictwa niepublicznego, gdyż każdy prowadzący samodzielnie decyduje o prowadzonych przez siebie, często pojedynczych, szkołach. Nawet „duże” organy prowadzące, takie jak stowarzyszenia, a wśród nich STO, które zrzeszają i prowadzą wiele szkół, mają ogromną samodzielność i od ich dyrektorów oraz np. kół terenowych zależy, jak ukształtuje się model danej szkoły. W istocie to właśnie znacząca autonomia i niezależność szkół niepublicznych od woli samorządów, często przejawiających określony model polityczny czy światopoglądowy, jest tym podstawowym czynnikiem wyróżniającym. Ma to także znaczenie w przypadku organizowania szkół sprofilowanych, np. jako wyznaniowe, gdyż w szkolnictwie publicznym obowiązuje model neutralności światopoglądowej, wynikający z rozdziału państwa od kościołów. W oświacie niepublicznej można oczywiście prowadzić szkoły czy przedszkola przez organizacje kościelne, związki wyznaniowe, organizacje religijne lub stowarzyszenia o ściśle określonym światopoglądzie, co w przypadku szkół publicznych prowadzonych przez samorządy nie może być akcentowane. 

Wyłącznie szkoły publiczne oraz mające uprawnienia publicznej, a obecnie szkoły niepubliczne powstające na podstawie nowych przepisów mogą wydawać swoim uczniom świadectwa  i dyplomy państwowe.

 

Ważne!

Podstawowym wyróżnikiem i różnicą pomiędzy szkołami publicznymi i niepublicznymi są zatem organy, które szkołę tworzą i prowadzą. Publiczne mogą być zakładane przez JST lub osoby fizyczne i prawne, ale po uzyskaniu zezwolenia organu samorządu. Niepubliczne tworzone są wyłącznie przez osoby fizyczne i prawne niebędące JST, ale po uzyskaniu wpisu do właściwej ewidencji, prowadzonej przez organ samorządu. Wpis do ewidencji nie jest równoważny wydaniu zezwolenia, które ma w dużym stopniu charakter uznaniowy. Natomiast wpisu należy dokonać zawsze, gdy spełnione zostaną warunki formalne i merytoryczne. 


 

Zatrudnianie nauczycieli – szkoły niepubliczne i szkoły samorządowe

Co do zasady, przepisy ustawy. Karta Nauczyciela stosuje się wyłącznie w szkołach i placówkach publicznych, prowadzonych przez organy samorządowe oraz ministrów. Dotyczy to szczególnie zasad zatrudniania, wynagradzania oraz pensum godzinowego. W przypadku szkół publicznych prowadzonych przez inne osoby oraz szkół niepublicznych zastosowanie mają jedynie niektóre przepisy, spośród których największe znaczenia ma art. 10a, wprowadzony nowelizacją ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych od 1 września 2018 r., znowelizowany następnie od stycznia 2019 r. Wprowadza on obowiązującą zasadę, że w szkołach niepublicznych nauczycieli zatrudnia się wyłącznie na podstawie stosunku pracy, co miało w założeniach spowodować „odpowiedni” wysoki poziom nauczania. Wyjątkiem jest wykonywanie pracy do 4 godzin tygodniowo, co może być uregulowane umową cywilnoprawną. Nie jest to miejsce i czas na szczegółową analizę tych zasad – było to już omawiane na łamach naszego czasopisma. 

Zatem dla nauczycieli w szkołach niepublicznych, nawet zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, stosuje się przepisy właściwe dla każdego innego pracownika z Kodeksu pracy, w tym o czasie pracy oraz wynagrodzeniu. Pamiętać trzeba tylko o ograniczeniach w ich finansowaniu z dotacji oświatowych. 

Szkoły niepubliczne są z natury zdecentralizowanie,  co odróżnia je od tych prowadzonych przez samorządy, które, szczególnie w większych jednostkach, takich jak duże miasta i powiaty, skupiają wiele szkół tego samego typu. 

 

Czym jeszcze różnią się szkoły niepubliczne i szkoły państwowe?

Szkoły publiczne zakładane są na podstawie aktu założycielskiego, który określa ich typ lub rodzaj, nazwę i siedzibę. Statut nadawany jest przez tego samego założyciela, czyli organ prowadzący, a odbywa się to w ten sposób, że osoba zakładająca szkołę lub placówkę podpisuje akt założycielski oraz nadaje pierwszy statut. 

Co do treści samego statutu szczegółowe wymagania zawarte zostały w art. 98 ustawy Prawo oświatowe w odniesieniu do szkół publicznych. Natomiast przepis art. 172 określa wymagania co do statutu szkoły niepublicznej, które zostały określone znacznie skromniej niż te dla publicznej. 

Zmiany wprowadzone nowelizacją objęły również wymagania stawiane statutom szkół niepublicznych, które będą musiały dodatkowo określać:

  • szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów, prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły lub placówki, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły lub placówki, a także tryb składania skarg w przypadku naruszenia praw uczniów, a w przypadku niepublicznej szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe także:
  • nazwę zawodu lub zawodów, w których kształci szkoła,
  • organizację zajęć edukacyjnych w ramach kształcenia zawodowego, w tym organizację praktycznej nauki zawodu,
  • organizację kształcenia ogólnego i zawodowego dla pracowników młodocianych,
  • formę kształcenia – w przypadku szkoły dla dorosłych, branżowej szkoły II stopnia i szkoły policealnej (czyli dziennej, stacjonarnej lub zaocznej).

W szkole niepublicznej nie ma aktu założycielskiego, a jedynie wniosek organu prowadzącego o wpis do ewidencji, który składa się wraz z wymaganymi dokumentami, w tym ze statutem. Także w tym wypadku statut przygotowuje i nadaje sam organ prowadzący. 

Inną zasadniczą różnicą pomiędzy szkołami publicznymi a niepublicznymi jest kwestia powoływania dyrektora i ustalania statutu szkoły. Zasady określone w ustawie Prawo oświatowe, co warto podkreślić, są „skonstruowane” dla oświaty publicznej, a tylko określone przepisy odnoszą się do oświaty niepublicznej, względnie nakazują stosowanie, odpowiednie lub wprost, części przepisów regulujących szkolnictwo publiczne. 

Takimi właśnie przepisami są dotyczące powoływania, kwalifikacji i kompetencji dyrektora szkoły. Artykuł 62 ustawy Prawo oświatowe określa, że dyrektorem może być nauczyciel mianowany lub dyplomowany. Tu właśnie pojawiają się zasadnicze nieporozumienia, wynikające ze zbyt niedokładnego rozumienia tego i następnych przepisów. Zawarte one są mianowicie w rozdziale 3, noszącym tytuł „Zarządzanie szkołami i placówkami publicznymi”. Determinuje on wobec tego, że co do zasady – wymagania, kompetencje i inne zasady, dotyczące dyrektora, a znajdujące się w przepisach art. 62–68, dotyczą szkół publicznych. Należy jednak stwierdzić, że w przypadku szkoły niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej przepisy art. 14 nie określają wymogu posiadania takich kwalifikacji przez dyrektora, a jedynie w zakresie sprawowania nadzoru pedagogicznego, jeśli nie jest on nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym, nadzór pedagogiczny sprawowany jest przez nauczyciela mającego odpowiednie kwalifikacje, wyznaczonego do tych zadań przez dyrektora lub organ prowadzący. 

Także w szkole publicznej, w tym prowadzonej przez inne osoby niż JST, decyzją organu prowadzącego może być powołany dyrektor bez takich kwalifikacji, co jedynie wymaga zasięgnięcia opinii kuratora jako organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Warto powiedzieć, że zasięgniecie opinii nie musi oznaczać zgody, gdyż nawet opinia negatywna nie stanowi przeszkody do powierzenia stanowiska dyrektora takiej osobie. Dodać też warto, iż te zasady dotyczą także publicznych przeszkoli, prowadzonych przez osoby fizyczne i prawne. 

Inną odróżniającą cechą jest samo powierzenie funkcji dyrektora, które w przypadku szkół publicznych, prowadzonych przez JST, odbywa się w formie konkursu. Natomiast w szkołach publicznych prowadzonych przez inne osoby oraz w szkołach niepublicznych, to organ prowadzący samodzielnie decyduje o powierzeniu i obsadzie tego stanowiska. Jest oczywiście dopuszczalne, aby dyrektorem była jednocześnie osoba fizyczna prowadząca tę szkołę, która z tego tytułu może pobierać wynagrodzenie finansowane z dotacji do wysokości maksymalnych limitów. 

Co do kompetencji dyrektora szkoły – zasady określone w art. 68 będą właściwe zarówno dla szkół publicznych (wszystkich), jak i niepublicznych. Należy jednak podkreślić, że wystąpią pewne różnice w kwestii wykonywania funkcji pracodawcy. Jest to konsekwencją faktu, że szkoły (i przedszkola) publiczne prowadzone przez JST zorganizowane są, zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jako jednostki budżetowe, a więc jednostki organizacyjne, wprawdzie bez osobowości prawnej, ale mające ustaloną samodzielność organizacyjną i finansową. Natomiast szkoły niepubliczne i publiczne prowadzone przez inne osoby nie mają w sensie prawnym żadnej samodzielności, nie są nawet jednostkami organizacyjnymi bez osobowości prawnej, czyli w zasadzie stanowią wyłącznie formę działalności bezpośrednio organu prowadzącego. Wobec tego, jeśli w przypadku jednostek budżetowych, takich jak szkoły samorządowe, organ prowadzący (gmina, powiat) wykonuje zadania pracodawcy wobec dyrektora szkoły (art. 10 ust. 1 pkt 6), natomiast dyrektor jest kierownikiem zakładu pracy dla zatrudnionych w szkole lub placówce nauczycieli i pracowników niebędących nauczycielami, to w przypadku szkoły niepublicznej pracodawcą jest osoba (organ) prowadząca, a dyrektor, jeśli nie jest jednocześnie prowadzącym, może wykonywać czynności w imieniu pracodawcy po upoważnieniu przez osobę prowadzącą. Nawiasem mówiąc, termin „kierownik zakładu pracy” stosowany w ustawie Prawo oświatowe już dawno zniknął z Kodeksu pracy, czego ustawodawca oświatowy, zdaje się, nie zauważył. 

Wspomniana została kwestia wynagrodzeń pracowników szkoły, które są pokrywane z dotacji oświatowej. Tu występuje znacząca różnica, gdyż przepisy art. 35 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych wprowadzają inne maksymalne wysokości wynagrodzeń, które mogą być pokrywane z dotacji. Dotyczą one zarówno pracowników zatrudnionych w ramach stosunku pracy (umowy o pracę), jak i umowy cywilnoprawnej (szczególnie zlecenia) oraz osób fizycznych prowadzących szkołę, jeżeli jednocześnie pełnią funkcję jej dyrektora. W przypadku szkół niepublicznych maksymalnie z dotacji finansowane jest wynagrodzenie do wysokości 150% średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego, podczas gdy w przypadku szkół publicznych (prowadzonych przez inne osoby niż JST) limit ten wynosi 250% tego średniego wynagrodzenia. Uzasadnieniem dla takiego zróżnicowania miał być fakt, że w szkołach niepublicznych pobierane jest czesne, natomiast szkoły publiczne są bezpłatne. Ten argument nie wytrzymuje jednak praktyki, gdyż znaczna część szkół niepublicznych w ogóle nie pobiera czesnego, co dotyczy nie tylko szkół policealnych dla dorosłych (jest to regułą), ale i wielu szkół podstawowych w małych ośrodkach, gdzie rodzice po prostu nie są w stanie czesnego zapłacić. Inną różnicą (wydaje się, że stanowiącą także dyskryminację) jest zasada, że szkoła niepubliczna otrzymuje na ucznia dotację w wysokości kwoty subwencji, natomiast szkoła publiczna – podwyższoną o specjalny wskaźnik zwiększający, podwyższający stawki dotacji na ucznia, co nie ma zastosowania w przypadku szkół niepublicznych. 

Co z dotychczasowymi szkołami? Klasyfikacja szkół

Zgodnie z przepisami przejściowymi szkoły niepubliczne niemające uprawnień szkoły publicznej działające przed 1 stycznia 2019 r. będą mogły prowadzić swoją działalność na podstawie dotychczasowych przepisów do czasu zakończenia kształcenia w tej szkole, jednak nie dłużej niż do 31 sierpnia 2021 r., a w przypadku niepublicznej szkoły przysposabiającej do pracy nieposiadającej uprawnień szkoły publicznej nie dłużej niż do 31 sierpnia 2022 r. W przypadku tych szkół na rok szkolny 2019/2020 i lata następne nie przeprowadza się postępowania rekrutacyjnego do klasy I ani na I semestr tej szkoły. Natomiast zgłoszenie o wpis do ewidencji szkół niepublicznych, dotyczące szkoły niepublicznej niemającej uprawnień szkoły publicznej, złożone i nierozpatrzone przed 1 września 2019 r., pozostawia się bez rozpoznania.

Z kolei szkoła niepubliczna o uprawnieniach szkoły publicznej z mocy prawa staje się szkołą niepubliczną, o której mowa w art. 14 ust. 3 zmienionej ustawy. Jednak szkoły te będą musiały dostosować swoją działalność, w tym w szczególności statut szkoły, do zmienionych przepisów już do 30 listopada 2019 r.

Organy prowadzące szkoły policealne zobowiązane są dostosować działalność tych szkół do zmienionych przepisów ustawy także do 30 listopada 2019 r., w tym w szczególności statut szkoły. Dotychczasowe statuty szkół policealnych zachowują moc do dnia wejścia w życie statutów szkół policealnych wydanych na podstawie zmienionej ustawy, nie dłużej jednak niż do 30 listopada 2019 r.

Jak widać, ustawodawca starał się uprościć system poprzez zrównanie uprawnień szkół niepublicznych ze szkołami publicznymi. Jednocześnie jednak wprowadza szereg mechanizmów, które nie tylko wyrównują ich uprawnienia, ale także obowiązki i zasady organizacyjne, co może prowadzić do zanikania odrębności i specyfiki szkolnictwa niepublicznego. Nadal jednak podstawowym wyróżnikiem pomiędzy tymi typami oświaty pozostają osoby nimi władające i kierujące, czyli „prywatne” osoby fizyczne i prawne, w odróżnieniu od organów samorządu terytorialnego.

Podstawa prawna

  • Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1148 z późn. zm.)
  • Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 967 z późn. zm.)
  • Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2203 z późn. zm.)

 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI