Kim są uczniowie zdolni?
Zanim scharakteryzujemy ucznia zdolnego, zastanówmy się, czym są zdolności w ogóle. Zdolności można zdefiniować jako mocne strony jednostki, które są podstawą budowania poczucia własnej wartości. Zdolności umożliwiają szybkie i sprawne działanie, a więc możliwość osiągnięcia więcej niż inni[2]. Wiele badań dotyczących uzdolnień wskazuje, że osiągnięcia szkolne, a nawet sukces życiowy danego ucznia, nie zawsze są powiązane z jego inteligencją mierzoną testami inteligencji. Oczywiście poziom zdolności umysłowych wpływa na powodzenie w okresie nauki szkolnej czy w czasie studiów, ale nie warunkuje dobrego przygotowania do życia i pracy zawodowej. Współcześnie wiemy już, że z uzdolnieniami ogólnymi mogą łączyć się i rozwijać na wysokim poziomie zdolności specjalne, np. językowe, matematyczne, plastyczne czy muzyczne. Dodatkowo, jak zauważa B. Hornowski (psycholog zajmujący się problematyką zdolności), uzdolnienia rozwijają się w zależności od warunków społeczno-historycznych, w których żyje człowiek. Dlatego u niektórych dzieci zdolność ogólna będzie prezentowała się w różnych działaniach, bez wyróżniającego się talentu, kiedy u innych, dzięki odpowiedniej stymulacji środowiskowej, rozwiną się uzdolnienia specjalne, a nawet geniusz[3].
Mówiąc o sukcesie życiowym, nie można pominąć niezwykle istotnej roli inteligencji emocjonalnej, dostrzeżonej przez D. Golemana, która wpływa m.in. na subiektywne poczucie szczęścia i spełnienia danej jednostki. Jak się okazuje, inteligencja emocjonalna oraz wysoko rozwinięte umiejętności społeczne mają ogromny wpływ na osiąganie celów życiowych.
Odnosząc się do uczniów zdolnych, można wskazać specyficzne właściwości umysłowe i osobowościowe, którymi charakteryzuje się omawiana grupa. Są to m.in.[4]:
- dobra pamięć oraz szybkie i sprawne stosowanie zróżnicowanych strategii pamięciowych,
- bogata i twórcza wyobraźnia,
- zdolności analizy i syntezy,
- szeroki zakres wiedzy ogólnej,
- predyspozycje werbalne i językowe,
- bogaty zasób słownictwa,
- zdolności logicznego rozumowania,
- zamiłowanie czytelnicze,
- łatwość uczenia się,
- uzdolnienia matematyczne,
- ciekawość oraz głębsze i rozleglejsze dążenia poznawcze,
- pomysłowość,
- wielość zainteresowań,
- uzdolnienia muzyczne, plastyczne,
- sprawność fizyczna,
- niezwykłe poczucie humoru,
- zdolności przywódcze,
- perfekcjonizm,
- zdolnoś...