Autor: Małgorzata Pruś

Poczucie własnej sprawczości uczniów i uczennic w szkolnej społeczności może być wspierane między innymi poprzez możliwość podejmowania decyzji, refleksję związaną z konsekwencjami dokonywanych wyborów oraz ponoszenie odpowiedzialności za własne działania lub ich zaniechanie. Sprawczość to kluczowa kompetencja pozwalająca dostrzec, że wiele w obszarze rozwoju, edukacji i wychowania zależy od dzieci i młodzieży. Jak zatem zwiększać ich sprawczość w szkole oraz jednocześnie wzmacniać poczucie wspólnoty?

Zaufanie jest wartością, której doświadczamy w odniesieniu do samych siebie, innych ludzi oraz otaczającego świata. Pozwala na tworzenie wartościowych więzi, dobrą komunikację, efektywne współdziałanie. Mamy potrzebę bycia godnymi zaufania, ale też ufania innym. Brak zaufania, nieufność, ostrożność mogą negatywnie wpłynąć między innymi na poczucie dobrostanu psychicznego. Zaufanie buduje się długo, a traci bardzo szybko. Umacnianie zaufania to złożony proces, bez którego trudno o profesjonalne relacje w szkole.

Przeżywanie emocji pomaga w tworzeniu własnej życiowej historii. To narracja bogata w różnorodne doświadczenia: pośród tych dobrych, budujących znajdują się również wydarzenia graniczne, wywołujące bardzo silne uczucia. Strata, rozłąka, przemijanie, śmierć są nierozerwalnie związane z życiem każdego człowieka, również dziecka. Dorośli, unikając trudnych pytań, chcą w ten sposób ochronić je przed smutkiem, żalem, złością, bólem. Tymczasem przedszkolak ma prawo przejść proces żałoby, nawet jeśli jego strata nie jest społecznie akceptowalna. Dorosły, którego obecności bardzo potrzebuje, powinien mu w tym towarzyszyć.

Raporty opracowywane przez różne instytucje pokazują, że stan psychiczny polskich dzieci i uczniów stale się pogarsza. Jednak niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że z roku na rok jest coraz gorzej, a przed pandemią COVID-19 wcale nie było dużo lepiej. Skala problemu związanego z kondycją psychofizyczną uczniów i dzieci jest bezprecedensowa i wymaga zdecydowanie skuteczniejszych działań niż dotychczas. To bardzo ważne, aby w każdej szkole został realizowany skuteczny program wychowawczo-profilaktyczny.

Jak w 10 krokach stworzyć projekt mediacji (szkolnych, rówieśniczych, międzykulturowych), aby wspierać porozumienie w różnokulturowym środowisku szkolnym?

W obecnej sytuacji konfliktu zbrojnego w Ukrainie priorytetowym działaniem jest umożliwienie kontynuacji nauki uczniom cudzoziemskim w polskiej szkole. W tym celu trzeba wdrożyć takie procedury, które zapewnią wysoki poziom bezpieczeństwa w placówce. Ważne jest tutaj zorganizowanie dodatkowej pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zachowanie najwyższych standardów edukacji włączającej. Działaniem rekomendowanym jest również wzmacnianie pozytywnego klimatu szkoły oraz kształtowanie przyjaznego środowiska gwarantującego równy dostęp do wysokiej jakości kształcenia oraz sprzyjającego konstruktywnemu rozwiązywaniu konfliktów z wykorzystaniem technik mediacyjnych.

Poszukując optymalnych rozwiązań pozwalających na organizację efektywnych zajęć z doradztwa zawodowego w szkole, należy mocno osadzić je w warunkach, które stwarza współczesny postpandemiczny rynek pracy. Dlatego tak istotne jest, aby nowoczesna szkoła podjęła wyzwanie kształtowania zintegrowanych działań doradczych. Jak to zrobić, wykorzystując potencjał całej kadry pedagogicznej?