20 zasad organizacji kształcenia specjalnego

Kto może zostać objęty kształceniem specjalnym?

Przepisy wskazują, że kształceniem specjalnym można objąć dzieci i młodzież:

1. z niepełnosprawnością – niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, i z niepełnosprawnościami sprzężonymi (należy przez to rozumieć występowanie u ucznia niesłyszącego lub słabosłyszącego, niewidomego lub słabowidzącego, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną albo z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, co najmniej jeszcze jednej z wymienionych niepełnosprawności);
2. niedostosowane społecznie;
3. zagrożone niedostosowaniem społecznym – wymagające stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy.

Czy kształcenie specjalne może być prowadzone dla ucznia nieposiadającego orzeczenia z poradni?

Regulacje prawne określające standardy kształcenia specjalnego znajdują zastosowanie wyłącznie w przypadku dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Zgodnie z art. 127 ust. 10 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe orzeczenia te wydają zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. 
Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego powinno określać zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia niepełnosprawności intelektualnej. Oznacza to również, że orzeczenie wydane przez niepubliczną poradnię nie stanowi podstawy do objęcia ucznia kształceniem specjalnym.

Czy orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego może zostać wydane dla ucznia z niepełnosprawnością w stopniu głębokim?

Dla dzieci i uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim wydawane są orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. W przypadku tej grupy dzieci i uczniów udział w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych uznaje się za spełnianie odpowiednio obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub nauki (art. 36 ust. 17 ustawy Prawo oświatowe).

Co powinno zawierać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego?

Szczegółowe kwestie związane z wydawaniem orzeczeń przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne zostały określone w rozporządzeniu MEN z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Zawarte w nim regulacje wskazują, że orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego powinno określać:

1. diagnozę funkcjonowania dziecka lub ucznia, z uwzględnieniem jego potencjału rozwojowego oraz mocnych stron i uzdolnień oraz występujących w środowisku nauczania i wychowania barier i ograniczeń utrudniających jego funkcjonowanie;
2. okres, w jakim zachodzi potrzeba kształcenia specjalnego;
3. zalecane warunki i formy wsparcia umożliwiające realizację indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dziecka lub ucznia, w tym warunki rozwijania jego możliwości i mocnych stron, wzmacniania aktywności i uczestnictwa dziecka lub ucznia w życiu przedszkola, szkoły, ośrodka lub placówki, oraz – jeżeli zachodzi potrzeba indywidualnego wsparcia dziecka lub ucznia ze strony dodatkowo zatrudnionej kadry, o której mowa w przepisach w sprawie warunków organizowan...