Minęły już dwa lata od wprowadzenia z dniem 1 września 2018 r. zmian w Karcie Nauczyciela, nakazujących zatrudnianie nauczycieli w przedszkolach, szkołach i placówkach niepublicznych oraz publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne i osoby prawne, niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, na podstawie umowy o pracę. Ze względu na absurdalność tych regulacji już po kilku miesiącach ich obowiązywania wprowadzono do ustawy istotne zmiany, umożliwiające zatrudniania na podstawie umowy cywilnoprawnej w ograniczonym zakresie. Pomimo dwóch lat funkcjonowania przepisów i początkowych wyjaśnień oraz dyskusji nadal panuje stan wywołujący kontrowersje i wiele nieporozumień. Jak zatem należy stosować owe regulacje?
Autor: Robert Kamionowski
Radca prawny w Kancelarii Peter Nielsen & Partners, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym, administracyjnym, cywilnym i prawie pracy. Redaktor prowadzący czasopisma „Forum Placówek Niepublicznych” oraz bloga PrawoiEdukacja.pl, autor szeregu artykułów, publikacji i komentarzy w mediach.
Jakie są ogólne zasady ustalania kwot i stawek dotacji? Jak samorządy zaniżają dotacje? Czy prowadzący placówki niepubliczne pozostają bezradni wobec praktyk JST w zakresie nieprawidłowego naliczania dotacji?
Warunki, w których przyszło ostatnio działać placówkom oświatowym, paradoksalnie spowodowały pewne zamrożenie radosnej twórczości legislacyjnej w wymiarze ustawowym, z jaką mieliśmy do czynienia w minionych latach. Skoncentrowanie się przez legislację ogólnie, a Ministerstwo Edukacji Narodowej w szczególności, na kwestiach związanych z epidemią COVID-19 nieco zastopowało inne zmiany nieustanne dokonywane w przepisach oświatowych. Ale jednocześnie zmieniona sytuacja pokazała w wielu przypadkach, jak niewystarczające są prawne regulacje wobec wyzwań zgotowanych przez trudne okoliczności. Prawnicy mówią, że przepisów nie pisze się na czas, kiedy jest dobrze, ale właśnie na nadzwyczajne sytuacje.
Złożony proces kontroli oraz zauważalna ostatnio koncentracja samorządów na tych działaniach, wynikająca prawdopodobnie z chęci poszukiwania dodatkowych źródeł przychodów, sprawiają, że sam fakt bycia poddanym czynnościom kontrolnym jest zwykle niezbyt przyjemny dla kontrolowanego podmiotu. Jednak wyposażenie w wiedzę m.in. na temat uprawnień organu kontrolującego i własnych praw z pewnością pozwolą Państwu przejść kontrolę prawidłowości pobrania i wydatkowania dotacji bezboleśnie.
Mija pół roku tego wyjątkowego stanu, jakiego nigdy dotąd nie przeżyliśmy. Na szczęście minione wakacje pozwoliły nam choć trochę odetchnąć po tych trudnych miesiącach. Przed nami jednak nowy rok szkolny i kolejne wyzwania. Czy czegoś się przez ten czas nauczyliśmy? Na pewno wiele, lecz niekoniecznie zdobyliśmy najlepsze doświadczenia.
W poprzednim wydaniu opisane zostały zasady postępowania kontrolnego dotyczącego pobrania i wydatkowania dotacji oświatowej. Zwykle jednak taka kontrola jest dopiero początkiem drogi, jaką musi przebyć
placówka oświatowa i jej organ prowadzący.
Kryzys epidemiczny, wywołany wirusem SARS-CoV-2 i chorobą COVID-19, dotknął także bardzo istotnie sfery oświaty i wychowania. W poprzednim wydaniu miesięcznika poruszony został już temat zawieszenia działalności jednostek oświatowych. Obecnie pragniemy przybliżyć kolejne kwestie związane z tą sytuacją, z uwzględnieniem najnowszych zmian w przepisach prawa.
Okres przedwakacyjny to właściwie ostatni moment na założenie nowych jednostek oświatowych, by mogły one rozpocząć działalność w nadchodzącym roku szkolnym. Równie istotne są kwestie możliwości uzyskania dotacji, co w ogromnym stopniu determinuje kalendarz i harmonogram tworzenia nowej placówki. Na potrzeby artykułu, o ile nie zaznaczono wyraźnie, pojęcie „placówka” zbiorczo obejmuje szkoły, przedszkola i inne formy przedszkolne oraz ściśle rozumiane placówki oświatowe, jak określają to przepisy ustawy Prawo oświatowe.
W poprzednim wydaniu „Forum Placówek Niepublicznych” przybliżyliśmy ogólne zasady i cele, na jakie może być wydatkowana dotacja oświatowa. Te kwestie zawsze budziły wiele wątpliwości, których nie rozstrzygnęły nawet przeprowadzane kolejno zmiany przepisów poprzedniego art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty ani wprowadzenie obecnie obowiązującego art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych.
Działalność niepublicznych szkół, przedszkoli i innych placówek zależy w bardzo dużym zakresie od dotacji wypłacanych tym placówkom z budżetów samorządów terytorialnych. Regulacje odnoszące się do zasad udzielania oraz wydatkowania dotacji zawarte zostały w przepisach ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych, która weszła w życie 1 stycznia 2018 r. i zastąpiła odpowiednie przepisy ustawy o systemie oświaty.
W grudniowym wydaniu „Forum Placówek Niepublicznych” (60) publikowaliśmy artykuł o finansowaniu z dotacji kształcenia specjalnego po zmianach prawnych wchodzących w życie w 2019 r. Temat ten nadal budzi wiele emocji i wątpliwości, kontynuujemy zatem przybliżanie tego zagadnienia.